Zihinsel Döngüleri Kırmak – Bölüm 4: Duygusal Dayanıklılık

Coffee Break Letters #56 - 03.08.2025

---

“Piyasa, duygularını kontrol edemeyenlerin acı çektiği bir yerdir.”
— Jesse Livermore

---

Bu yazı, “Zihinsel Döngüleri Kırmak” adını verdiğim serinin dördüncü bölümüdür. Bu serinin yazılma amacı, işlem hatalarını yüzeydeki davranışlardan değil, temel inançlarımızdan bakarak anlamaya çalışmaktır. Çünkü çoğu trader strateji kurmakta olduğu kadar kurduğu stratejiye sadık kalmakta da zorlanıyor ve bu zorluk teknik değil, zihinsel. Amacım her bölümde, kendi içsel süreçlerinize ayna tutabileceğiniz sorular ve pratikler oluşturmaya çalışmak. Bu bölümde konumuz: duygusal dayanıklılık. Yani, işler kötüye gittiğinde nasıl ayakta kalınır?

Piyasada her zaman işler planladığımız gibi gitmez. Kimi zaman zarar ederiz, kimi zaman güzel bir fırsatı kaçırırız. Bazı günler kendimizi başarısız hissederiz. Bunların hepsi olur, olacak da. Ama asıl mesele bu düşüşleri nasıl okuduğumuz. Onlar karşısında nasıl davrandığımız bizi asıl tanımlayandır. Bir kaybı kişisel bir yetersizlik gibi görmek mi? Yoksa “burada bana ne anlatılmak isteniyor?” diye sormak mı? Zihinsel dönüşüm, bu farkla başlıyor. Notlarımın arasında nerede okuduğumu yazmadığım, çok sevdiğim bir söz var:

Duygusal dayanıklılık duygularla sürüklenmeden, duyguların içinden geçebilmektir. Stresli, belirsiz ya da moral bozucu bir durumda bile kendimizi kaybetmeden kalabilmektir.

Piyasalarda bunu başarmak hiç kolay değil. Çünkü her kazançla şişen bir ego, her kayıpla çöken bir özsaygı sistemi var içimizde. Ama dayanıklılık, bu iniş çıkışlarda sağlam durabilme becerisiyle ilgilidir. Duygularla savaşmak değil, onları tanımak ve yönetmekle.

Peki duygusal zorluklarla nasıl baş edebiliriz ?

Bir işlem planladığınız gibi gitmediğinde hemen kendinizi sorgulamayın. Bu, sizin kötü bir trader olduğunuz anlamına gelmez. Bu işte kayıp kaçınılmazdır. Önemli olan onların size ne öğrettiğidir. Kayıp yaşadığınızda kendinizi değersiz hissetmek yerine şunu hatırlayın: Bu, gelişiminizin doğal bir parçası. Anlayan için her kayıp bir işarettir; sisteminizde, yaklaşımınızda ya da zihinsel tutumunuzda fark edilmesi gereken bir şeyler olabilir.

Aslında bu tarz konularda ünlü traderlardan örnek vermeyi çok fazla sevmiyorum çünkü her traderın bakış açısı kendi kurguladığı sisteme göre değişir ve bütün dünyayla uyumlu olmak zorunda değildir ama konu duygusal kontrol olunca bu konuda çok okuma yapmış biri olarak elimde çok örnek var. Paul Tudor Jones, kariyerinin başında büyük bir pozisyonda ciddi bir zarar ediyor. Röportajlarında, bu kayıptan sonra kendini sorgulamak yerine sistemine odaklandığını, o dönemde kaybın kişisel bir başarısızlık olmadığını kavramasının onu ileri taşıdığını söylüyor. Hataları, "beni ben yapan kırılma anları" olarak tanımlıyor.

Bir hata yaptığımızda içimizden gelen ilk refleks genellikle kendimizi suçlamak olur. “Nasıl bunu göremedim?”, “Yine aynı hatayı yaptım…” gibi düşünceler aklımızda dolanır durur. Ancak bu yargılar, bizi geliştirmek yerine duygusal olarak tüketiyor. Kendinize karşı nazik olmak zayıflık değil, zihinsel gücün bir göstergesidir. Zorlandığınızda, kendinize anlayış gösterebilirseniz, duygusal dayanıklılığınız doğal olarak güçlenir. Mark Douglas, “Disciplined Trader” kitabında, çoğu traderın kayıptan sonra kendini cezalandırma eğiliminde olduğunu yazar. Ama bu cezalandırma, bir sonraki işlemde gereğinden fazla çekingen davranmaya ya da intikam işlemine yol açar. Douglas’ın önerisi şudur: Hatanı tespit et, nedenini anla, ama kendine karşı yıkıcı olma.

Duyguların yoğunlaştığı anlarda alınan kararlar, çoğu zaman pişmanlıkla sonuçlanır. O yüzden hisleriniz zirvedeyken değil, birkaç saat sonra ya da ertesi gün geçmiş işlemlerinize, stratejinize ve risk yönetiminize objektif gözle bakın. Sakin bir zihinle bakıldığında, kaybın nedenini anlamak ve gelecekteki hataları önlemek çok daha kolay olur. Linda Raschke’nin, zarar eden işlemler sonrası hemen pozisyona girmemek için kendisine 2 saatlik mola kuralı koyduğunu biliyorum mesela. Bu sürede sadece işlem defterine bakıyor, hatayı analiz ediyormuş.

Bazen en doğru hamle, hiçbir hamle yapmamaktır. Piyasada arka arkaya kayıplar yaşadığınızda, kontrolü kaybettiğinizi hissettiğinizde ya da zihniniz netliğini kaybettiğinde, birkaç saatliğine ya da birkaç günlüğüne uzaklaşmak size büyük fayda sağlar. Bu bir kaçış değil, yeniden dengeye gelme sürecidir. Zihin dinlendiğinde, duygular yatıştığında bakış açınız tazelenir. Uzaklaşmak sizi hem stratejik hem de duygusal anlamda daha sağlam hale getirir.

Piyasa bize bazen çok sağlam tokatlar atabilir. Bu kaçınılmaz. Ama bu tokatların bizi nereye savurduğu değil, tekrar nasıl ayağa kalktığımız belirleyici olan. Duygusal dayanıklılık, grafik okuma becerisi kadar önemlidir çünkü stratejimizi sürdürebilmek için önce kendimizi sürdürebilmeliyiz.

Sevgiler,

Çağan

---

Okuduğunuz için teşekkür ederim. Bu gönderi ve “Trading & Life” platformu herkese açıktır, paylaşıp bu platformu destekleyebilir ve yeni içeriklerden haberdar olmak için ücretsiz abone olabilirsiniz...”

---

*Uyarı: Bu yazıda ve platformda bulunan diğer içeriklerde paylaşımlarımın amacı, finansal okuryazarlığa katkıda bulunmak, piyasalar hakkında farklı bakış açıları sunmak ve özellikle teknik analiz temelli stratejiler konusunda farkındalık yaratmaktır. Bu paylaşımlar, kimseye al-sat tavsiyesi vermek için değil, beni takip edenlerin kendi sistemlerini oluştururken fikir edinmelerine yardımcı olmak için yapılmaktadır. Ayrıca, yatırım tavsiyesi vermeye yetkili olmadığımı da özellikle belirtmek isterim.

Benim kullandığım sistem, yıllarca süren çalışmaların, toplanan verilerin ve defalarca yapılan back testlerin sonucunda, kişiliğime, yaşam biçimime ve beklentilerime göre optimize edilmiş bir stratejidir. Yani tamamen bana özeldir ve bir başkasına %100 uyması mümkün değildir. Burada büyük resmi paylaşsam da, bu resmin altında birçok farklı proses yatmaktadır.

Piyasalar, disiplinsiz ve başkalarının yönlendirmesiyle hareket edenler için oldukça acımasızdır. Amacım, takip edenlerin bilinçsizce işlem yapmasını teşvik etmek değil, tam tersine kendi araştırmalarını yaparak bağımsız kararlar almalarına özendirmektir. Stratejimi anlamaya çalışmak yerine doğrudan işlem açmaya çalışıyorsanız, burada yanlış yerdesiniz. Yatırım, bilgi, sabır ve disiplin gerektirir. Bu bilinçle hareket eden herkes için paylaşımlarımın faydalı olmasını dilerim.

---

#Borsa #bist100 #Borsaistanbul #XU100 #teknikanaliz #Hisse #Forex #Kripto #Altcoin #Bitcoin #Ethereum #Dolar #trade #psikoloji #trading